Op ontdekkingstocht naar een gezonde leefstijl op de kinderopvang: voor zowel ouders als kinderen

Helen Faasse is diëtiste en programmamanager gezonde kinderopvang bij Partou. Zij was de afgelopen jaren een van de pioniers die de afdeling wetenschap opzette, maar keerde recent terug naar haar oude liefde: voeding en bewegen. “Het probleem was bij Partou nooit het aanbod van gezonde voeding”, legt ze uit. “We eten al jaren volgens de regels van de Schijf van Vijf. Maar zoiets heeft eigenlijk pas nut als je meer tijd en energie steekt in bewustwording. Waaróm is het belangrijk dat we doen wat we doen? Wat is de waarde en het nut van gezonde voeding? We focussen niet alleen op het beperken van suiker, zout en verzadigd vet. Maar juist ook op het vaker en gevarieerder aanbieden van groente en fruit, bij ieder eetmoment.”

Het onderwerp werd de afgelopen jaren steeds actueler, nu uit recente cijfers is gebleken dat het percentage kinderen en jongeren dat kampt met ernstig overgewicht blijft stijgen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat slechts twee op de vijf kinderen voldoende groente en fruit eet. “Het ontbreekt daardoor veel kinderen aan kennis en vaardigheden om in hun latere leven gezond te eten”, stelt Helen. “Het is belangrijk dat kinderen zelf leren en zien waar hun tomaten en appels vandaan komen, en hun smaak ontwikkelen door texturen te voelen en te proeven. Door het leuk te maken en het samen te doen, gaan ze groente en fruit vaak lekker vinden. Het belerende vingertje en maar roepen wat er allemaal niet mag en kan, werkt niet.”

Drie pijlers

In haar aanpak definieerde Helen drie pijlers. “Het is belangrijk dat je duidelijk maakt aan kinderen en ouders dat gezonder eten een cruciale bijdrage levert aan de ontwikkeling van een kind”, stelt ze. Het gaat dan niet alleen om fysieke ontwikkeling, maar ook om het mentale welzijn van de kinderen: “Wie gezond eet, zit over het algemeen beter in z'n vel en heeft meer energie. Dat geldt net zo goed voor kinderen als voor volwassenen.” De tweede pijler is om consequent te zijn en de waarde van gezonde voeding door de jaren heen te blijven beklemtonen. “De smaak van baby's ontwikkelt zich enorm in de periode dat kinderen op de opvang komen”, vertelt Helen. “Net zoals kinderen wennen aan zoetigheid, kunnen zij ook wennen aan groenten en fruit. De eerste keer zullen ze nog wat onwennig reageren op een gepureerd hapje boontjes of broccoli. Maar het leren accepteren van bepaalde smaken is een proces waarin je ze kan en moet begeleiden.”

De laatste pijler is om de ontdekkingstocht voor kinderen sámen te doen. “Er zijn heel veel manieren waarop je de kennis over groenten en fruit in spelvorm in de opvang kan toevoegen”, knikt de programmamanager enthousiast. “Zeker als de kinderen ouder worden.” Zo kunnen kinderen samen koken en meer leren over voeding. Of zij verzorgen in een moestuin hun eigen groenten, die zij vervolgens ook zelf op kunnen eten: “Door de kennis op een sociale manier aan te vliegen, staan kinderen veel meer open om nieuwe dingen te leren en vragen te stellen.” Het beter uitleggen waarom gezonde voeding belangrijk is, heeft ook zijn weerslag op ouders, merkt Helen. “Het besluit om alle zoete drankjes te vervangen door water, leidde een aantal jaar geleden tot een stortvloed aan chagrijnige reacties”, vertelt ze lachend. “Maar als je goed kan uitleggen waaróm je iets doet, dan draaien ouders snel bij. En juichen ze het juist toe. Iedere ouder wil graag dat zijn kind gezond opgroeit en later geen last krijgt van welvaartsziekten.”

Smikkelsafari

De kinderen reageren heel positief op de speelse manier waarop pedagogisch medewerkers het onderwerp onder de aandacht brengen. “We leggen uit dat elke groente zijn eigen kleur heeft en zijn eigen kracht”, vertelt de programmamanager. “Net als een regenboog. Maak het simpel en behapbaar: groen helpt om je lichaam schoon te maken en geel is goed voor je spieren. Pedagogisch medewerkers geven aan dat de methode goed werkt en er worden meer kleuren gegeten.” Het kdv kende al de 'Smaaksafari', waar bepaalde groenten centraal worden gezet. “Op de bso breiden we de ‘Smikkelweken’ uit en worden kinderen vanaf 2024 gestimuleerd om op 'Smikkelsafari' te gaan tijdens een van de twee jaarlijkse themaweken”, vertelt Helen. “En dan blijkt zelfs de stap naar iets 'gek wits' zoals bloemkool of venkel niet te groot. We stimuleren ook om groente en fruit uit de seizoenen te eten. Je gaat dan vanzelf gevarieerder eten en het is ook goed voor de duurzaamheid.”

Nog meer betrokkenheid

Om ouders uit kwetsbare wijken meer te betrekken bij de gezonde leefstijl waar Partou voor staat, heeft Partou in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam de 'OK Gezond-app' ontwikkeld. “Het is een app die het onderwerp duidelijk uitlegt, met behulp van afbeeldingen”, vertelt Helen. “Ouders leren over gezonde voeding en krijgen simpele oefeningen om meer bewegen en ook beter slapen te stimuleren.” Ook is er een podcast opgenomen in Rotterdam met medewerkers die aanvankelijk kritisch reageerden op het voedingsbeleid, om hen te inspireren en het waarom uit leggen: “Je hoort dat ze gaandeweg steeds enthousiaster werden.” Het stimuleren van een gezonde leefstijl is nooit klaar. Zo staat op de verlanglijst van Helen om het aanbod van warme gezonde lunches te onderzoeken en meer samenwerkingen met lokale ondernemers aan te gaan. “Daarnaast willen we meer weetjes en recepten gaan delen, om medewerkers en ouders nog meer te inspireren om ook thuis gezond te koken”, legt de programmamanager uit. “Vitaliteit van medewerkers en kinderen staat hoog op de agenda en was een centraal thema op de studiedag, die we vorig jaar georganiseerd hebben. Het is belangrijk om daarna samen met de medewerkers en ouders op te trekken. En ook om duidelijk te maken dat kinderen bij ons dingen kunnen leren waar ze in de rest van hun leven profijt van hebben.”